Archikatedra św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty Lublin (lubelskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Instrument został zbudowany w roku 1935 przez firmę „A. Homan, St. Jezierski i S-ka” z Warszawy. Ma wiatrownice stożkowe, 7 miechów pływakowych zasilanych dmuchawą elektryczną (trzy główne, cztery pomocnicze). Jest utrzymany w późnoromantycznej estetyce brzmieniowej.

DYSPOZYCJA ORYGINALNA Z 1935 R.

Manuał I Manuał II Manuał III Pedał
Montre 16' Flet amour 16' Pryncypał skrzypcowy 8' Kontrabas 16'
Bourdon 16' Waltornia 8' Aeolina 8' Violonbas 16'
Montre 8' Salicet 8' Vox coelestis 8' Harmonikabas 16'
Gamba 8' Flet harmoniczny 8' Flet dolce 8' Subbas 16'
Holflet 8' Amabilis 8' Flet d'amour 8' Echobas 16' *
Dolce 8' Klarnet lab. 8' Waldflet 4' Waltornia 8' *
Gedekt 8' Quintadena 8' Trawersflet 4' Cello 8'
Viola altowa 4'    Nasard 5 1/3' Flautino 2' Basflet 8' *
Rurflet 4' Cremona 4' Tercflet 1 3/5' Blockflet 4' *
Mixtura 2' 4x Flet cichy 4' Dublette 1' Bombardon 32'
Trąbka 8' Blockflet 4' Sesquialtera 2 2/3'-1 3/5' Puzon 16'
  Flagolette 2' Obój 8' Cor regal 8'
  Kornet 8' 5x    
  Cor regal 8'    

 

Połączenia: II–I, III–I, III–II, I–Ped, II–Ped, III–Ped, Sup. I, Sup. II, Sup. III, Sup. II–I, Sup. III–I, Sup. III–II, Sup. II–Ped, Sub II-I, Sub III–I, Melodia III–II (połączenia Super pełne)

Urządzenia dodatkowe: dwie wolne kombinacje dla wszystkich rejestrów, jedna kombinacja dzielona dla każdej sekcji, automat pedałowy, wyłącznik głosów językowych, kolektywny włącznik połączeń, crescendo, Cor regal 8'Tremolo Rurflet, tremulanty i żaluzje manuałów II i III

Rejestry zbiorcze: Piano, Mezzoforte, Forte, Tutti

Była to dość ciekawa koncepcja brzmienia, jednak nie pozbawiona istotnych wad w postaci braku kompletnej piramidy pryncypałów i przesadnie rozbudowanego brzmienia fletowego. Z tego zapewne powodu w latach 50. XX w. przeprowadzono przebudowę, która  wzbogaciła paletę barw instrumentu, lecz jednocześnie wprowadziła nieład w dyspozycji i spowodowała zatarcie cech stylowych. Zmniejszyła się też wówczas ogólna liczbę głosów z 50 do 47 (pozostały puste kloce oraz jedna, nigdy wcześniej nie wykorzystana kancela rejestrowa). Podczas tej przebudowy dokonano również ulepszeń i rozbudowy systemu powietrznego. Zlikwidowano żaluzję manuału II i tremolo dla Rurfletu.

DYSPOZYCJA PO PRZEBUDOWIE

Manuał I Manuał II Manuał III Pedał
Pryncypał 16' Flet amour 16' Pryncypał skrzypcowy 8' Kontrabas 16'
Bourdon 16' Waltornia 8' Aeolina 8' Violonbas 16'
Montre 8' Salicet 8' Vox coelestis 8' Harmonikabas 16'
Holflet 8' Flet harmoniczny 8'   Flet d'amour 8' Subbas 16'
Gedekt 8' Koncertflet 8' Quintadena 8' Echobas 16' *
Oktawa 4' Amabilis 8' Flet cichy 4' Waltornia 8' *
Rurflet 4' Klarnet lab. 8' Flautino 2' Fletbas 8'
Superoktawa 2'   Nasard 5 1/3' Tercflet 1 3/5' Basflet 8' *
Mixtura 2' 4x Viola altowa 4' Dublette 1' Blockflet 4' *
Trąbka 8' Blockflet 4' Sesquialtera 2 2/3'-1 3/5'   Bombardon 32'
  Flageolette 2' Cymbel 1/2' 3x Puzon 16' 
  Kornet 4' 2-4x Cor regal 8' Obój 8' *
  Obój 8'    

 

Ta dyspozycja, przy jednoczesnej całkowitej niesprawności głosów transmitowanych i głosu Flet kryty 16’ funkcjonowała do kapitalnego remontu, który przeprowadziła firma Krzysztofa Deszczaka z Lublina w okresie od stycznia 2018 r. do stycznia 2020 r.

Jest to największy instrument, jaki zbudowała firma „Homan-Jezierski” i jednocześnie największy instrument o trakturze pneumatycznej w archidiecezji lubelskiej. Swą strukturą wizualno-techniczną i brzmieniem jest dobrze „stopiony”z wnętrzem świątyni archikatedralnej. Dlatego też naturalnym i jednocześnie koniecznym posunięciem było jego zachowanie w formie takiej, aby nadal mógł być pomnikiem polskiej myśli organmistrzowskiej lat 30. XX w. poprzez swoją spójność rozwiązań w tworzeniu dyspozycji, menzur, traktury, intonacji i wysokości stroju, a jednocześnie spełniać formalnie wymogi bycia obiektem zabytkowym.

W latach 90. XX w. pojawiły się projekty przebudowy traktury na elektropneumatyczną, co miało rozwiązać definitywnie problemy uciążliwości pracy i awaryjności traktury pneumatycznej. Jednak wzrastająca w środowisku muzyczno-organmistrzowskim świadomość konieczności dbałości o zachowanie takich instrumentów w ich oryginalnej formie, jak i wpisanie omawianych organów w rejestr zabytków, spowodowały zmianę sposobu podejścia do tego zagadnienia. Odrzucono więc dewastujący dla oryginalnej struktury instrumentu pomysł przebudowy traktury i co za tym idzie, postanowiono zachować ją w formie oryginalnej, aby po gruntownej renowacji i usprawnieniu ponownie zaczęła stanowić pełnowartościowy system. Przez to też instrument zachował swoją autentyczność i "ducha", nie tracąc przy tym walorów brzmieniowych i pozytywnej specyfiki gry na nim wynikającej z rodzaju użytej w nim traktury.

Główne założenia prac były następujące:

  • kompleksowa renowacja instrumentu przy zachowaniu go w formie możliwie jak najmniej zmienionej w stosunku do założeń z lat jego budowy, 
  • zwiększenie sprawności technicznej organów poprzez gruntowną, kompleksową renowację wiatrownic, traktury pneumatycznej, stołu gry oraz systemu powietrznego,
  • korekta istniejącej dyspozycji do formy późnoromantycznego schematu brzmieniowego, nawiązującego do dyspozycji oryginalnej, tylko odpowiednio skorygowanej i wzbogaconej, jednak w dalszym ciągu zgodnej z założeniami brzmieniowymi instrumentów z tego okresu.

Bazując w jak największym stopniu na dobrze zachowanych oryginalnych głosach, dokonano korekty związanej z przywróceniem instrumentowi późnoromantycznego brzmienia, zgodnego z wymaganiami kompozytorów tamtej epok,i jak i ogólnie przyjętymi w tamtym okresie rozwiązaniami konstrukcyjno-brzmieniowymi. Celem korekty dyspozycji było usunięcie błędów z pozostałości dyspozycji oryginalnej, jak i zastanej przed remontem, w stopniu koniecznym w kwestii ingerencji w strukturę brzmienia instrumentu oraz uzupełnienie (rekonstrukcja) brakujących głosów. Projekt dyspozycji po remoncie jest efektem kompromisu pomiędzy dyspozycją oryginalną a dyspozycją po przebudowie w latach 50. XX w. i stylowe ubogacenie jej o kilka niewystępujących przedtem rejestrów.


Budowniczy
Adolf Homan, Stanisław Jezierski
Rok zakończenia budowy
1935
Stan instrumentu
Bardzo dobry
Liczba głosów
50  (45)
Liczba klawiatur
3+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIManuał IIIPedał
1. Pryncypał 16'1. Flet kryty 16'1. Pryncypał skrzypcowy 8'1. Kontrabas 16'
2. Burdon 16'2. Waltornia 8'2. Aeolina 8'2. Violonbas 16'
3. Montre 8'3. Salicet 8'3. Vox coelestis 8'3. Subbas 16'
4. Gamba 8'4. Flet harmoniczny 8'4. Koncertflet 8'4. Echobas 16' *
5. Holflet 8'5. Amabilis 8'5. Flet d'amour 8'5. Waltornia 8' *
6. Gedekt 8'6. Kwintadena 8'6. Trawersflet 4'6. Cello 8'
7. Oktawa 4'7. Klarnet lab. 8'7. Flet cichy 4'7. Basflet 8'
8. Rurflet 4'8. Pryncypał 4'8. Flautino 2'8. Blockflet 4' *
9. Superoktawa 2'9. Wiola altowa 4'9. Doublette 1'9. Flageolette 2' *
10. Mixtura 4x10. Blockflet 4'10. Sesquialtera 2 2/3'-1 3/5'10. Bombardon 32'
11. Trąbka 8'11. Nasard 2 2/3'11. Fagot 16'11. Puzon 16'
12. Flageolette 2'12. Oboe 8'12. Cor regal 8' *
13. Tercflet 1 3/5'
14. Kornet 4' 3-4x
15. Cor regal 8'
Pomoce
Połaczenia: II–I, III–I, III–II, I–Ped, II–Ped, III–Ped, Sup. I. Sup. II, Sup. III, Sup. II–I, Sup. III–I, Sup. III–II, Sup. II–Ped, Sub II- I (połączenia Super pełne)
Urządzenia dodatkowe: trzy wolne kombinacje dla wszystkich rejestrów, automat pedałowy, wyłącznik głosów językowych, kolektywny włącznik połączeń oktawowych, crescendo, tremulanty i żaluzje manuałów II i III
Rejestry zbiorcze: Piano, Mezzoforte, Forte, Tutti
Przypisy
*) transmisja z manuału II
Stół gry

Stół gry

Wnętrze stołu gry

Wnętrze stołu gry

Ołowiane rurki traktury pneumatycznej

Ołowiane rurki traktury pneumatycznej

Zbliżenie centralnej części prospektu

Zbliżenie centralnej części prospektu






Autor
Krzysztof Deszczak


Ostatnia modyfikacja: 2020-03-19 08:31:48

Kościół św. Józefa (OO. Karmelitów Bosych) (Lublin) - 11 głosów
Bazylika św. Stanisława Biskupa (dominikanów) (Lublin) - 20 głosów
Kościół ewangelicko-augsburski Świętej Trójcy (Lublin) - 13  (11 ) głosów