Bazylika Nawiedzenia NMP (Bazilika Navštivení Panny Marie, Svátý Kopeček) Olomouc (Olomoucký)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Najstarsze organy w pątniczym kościele na Svatym Kopečku były zbudowane około 1676 roku przez organmistrza Jakuba z Opavy. Prawdopodobnie chodziło o znanego śląskiego organmistrza Jakuba Ryšáka (zm.1693), który wybudował organy m.in. w katedrze we Wrocławiu, w Żywcu, w Brnie u św. Jakuba i u norbertanów na Hradisku k. Ołomuńca.

W związku z przebudową kościoła za kadencji opata Roberta II Samcia w latach 1722-1732 rozpoczęło się przygotowanie do budowy nowych organów,a do tej pracy był wybrany organmistrz Jan David Sieber (1670-1723), który w tym czasie mieszkal w Brnie. Umowa była z nim podpisana w 1722 roku. Jednak Sieber zmarł już w roku 1723,a prace za niego dokończył jego towarzysz Antonin Richter (1688-1765), który w 1724 roku ożenił się z wdową po Sieberze Dorotą. Bogate zdobienie trójdzielnego prospektu wykonał stolarz Gallus Precher, zaś rzeźby Jan F. Stummer (1675-1729), a polichromię ze złoceniem Filip Hieber. Organy te miały dwa manuały, 25 głosów. Dyspozycja oryginalna organów Siebera/Richtera z roku 1723 była następująca:

Manuał główny (CFDGEA-c3 Pozytyw (CFDGEA-c3 Pedał (CFDGEA-a)
Principal 8' (prospekt) Coppel major 8'    Majorbass 16' (prospekt we wieżach)
Flauta major 8' (drewniany)    Principal 4' Subbass 16'(drewniany)
Quintatön 8' Coppel minor 4' Principalbass 8'
Salicional 8' Spitzflöt 4' Bass minor 8'(drewniany)
Octav 4' Octav 2' Quintbass 6'
Flauta minor 4'(drewniany) Quint 1 1/2' Octav 4'
Quint 3' Mixtur 4-fach 1' Mixtur 4-fach-2'
Superoctav 2'   Fagott 8' (drewniane, toczone języki)
Mixtur 5-fach    
Scharfmixtur 4-fach (1/2')    

Urządzenia dodatkowe: 5 wentyli, tremulant, dzwonek kalikancki. 

 

Te świetnie brzmiące organy były ekstremalnie wrażliwe na zmiany pogody, dlatego musiały być często naprawiane. Takich napraw dokonywali: w 1784 r. Jan Hass za 300 zł, w 1798 r. Michael Frank za 250 zł, w 1827 r. Jan Nepomuk Ignac Staudinger za 240 zł, w 1877 r. Filip Kominek za 1350 zł. Podczas tego ostatniego remontu z całych organów można było użyć tylko 9 rejestrów.

Ponieważ organy przestały odpowiadać ówczesnym wymogom estetyki muzycznej, zostały z obecnego punktu widzenia barbarzyńsko przekształcone przez praskiego organmistrza Jindřicha Schiffnera (1853-1938) w roku 1895 według estetycznych zasad cecylianizmu, tj.wymieniono wyżej brzmiące głosy na 8'- i 16'-stopowe. Dodano nowe wiatrownice, połączenia i wolne kombinacje. Cała przebudowa kosztowała 3350 zł, a kontynuacja naprawy szafy organowej z wystrojem 915 zł.Oryginalne organy Siebera były przez to znacznie zniszczone, jednak wiele poprzednich oryginalnych głosów zostało zachowane.

Dyspozycja organów J. Schiffnera z roku 1895 przedstawiała się następująco (głosy w całości nowe oznaczono +, zaś głosy z wykorzystaniem oryginalnych piszczałek oznaczono *):

Manuał I (C-f3) Manuał II (C-f3) Pedał (C-d1)
+Bourdon 16' +Geigenprincipal 8'    Principalbass 16'
Principal 8' Gedeckt 8' Subbass 16'
+Flöte 8' +Salicional 8' +Violonbass 16'
+Gemshorn 8' +Aeolina 8' +Octavbass 8'
+Gamba 8' +Vox coelestis 8' +Flötenbass 8'
+Harmonica 8' +Flöte 4' +Cello 8'
Octava 4' Trompete 8' (1931)  
*Rohrflöte 8'    
*Waldflöte 2'    
*Cornett 3-5 fach 2 2/3'    
*Mixtura 6-fach-2'    

 

Organy Schiffnera były generalnie remontowane w 1931 roku przez fabrykę Rieger-Kloss z Krnova. Dobudowano wówczas głos Trompete 8' do manuału II. W końcu lat 80. organy były znowu w złym stanie i dlatego zdecydowano o wybudowaniu nowych organów, w barokowej szafie. Negocjacje przebiegały z fabryką Rieger-Kloss w Krnovie. W kontekście zmiany politycznych stosunków po 1989 roku i powrocie do kościoła norbertanów odstąpiono od tego projektu, a zaangażowany został organmistrz Jaroslav Stavinoha z Valašskéj Bystřice, który zdemontował organy Schiffnera, a do pustej szafy organowej wstawił w latach 1992-1998 nowy instrument według koncepcji diecezjalnego organologa o. Angela Mičky OP. Nowe organy kosztowały 3,8 mln koron, a równocześnie była restaurowana szafa organowa przez praski warsztat ART Jiři i Alena Końakoví, a freski nad organami malował Miroslav Trizuljakov z Seničky. Obecne organy mają 1710 piszczałek.

Obecne organy są zbudowane według neobarokowych zasad konstruowania dyspozycji i nowoczesnych technologii. Służą do celów liturgiicznych i koncertowych. Naprawy, strojenie i opiekę nad instrumentem prowadzi organmistrz Jaroslav Stavinoha. Jednocześnie przygotowuje się projekt naprawy i powiększenia dyspozycji organów o 10 głosów w celu nadania im bardziej uniwersalnego charakteru, a także przeintonowania niektórych głosów.


Budowniczy
Jaroslav Stavinoha
Rok zakończenia budowy
1998
Stan instrumentu
Bardzo dobry
Liczba głosów
25  (24)
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
mechaniczna
Traktura rejestrów
mechaniczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Principal 8'11. Flétna trubicová 8'1. Principálbas 16'1
2. Kryt 8'22. Salicionál 8'2. Oktávbas 8'4
3. Roh kamzičí 8'3. Principál 4'3. Subbas 16'2
4. Oktáva 4'4. Nasard 2 2/3'4. Flétna kryta 8'2
5. Roh noční 4'5. Flétna lesní 2'5. Kvintbas 5 1/3'2
6. Kvinta 2 2/3'6. Tercie 1 3/5'6. Super oktáva 4'
7. Super oktáva 2'7. Kvinta 1 1/3'7. Posoun 16'5
8. Sesqvialtera 2 2/3'38. Mixtura 1' [3x]
9. Mixtura 1 1/3' [3-4x]
10. Cimbal 1/2' [3x]
Pomoce
II/I-8', II/P-8', I/P-8'
Żaluzja
Tremolo Im, Tremolo IIm
Przypisy
1) głos w prospekcie
2) głos drewniany
3) z chórem septymowym 1 1/7'
4) ekstensja głosu Principálbas 16', w prospekcie
5) głos ze starszych elementów
Stół gry

Stół gry

Tabliczka budowniczego

Tabliczka budowniczego

Klawiatura pedałowa i dźwignie nożne

Klawiatura pedałowa i dźwignie nożne






Autor
Andrzej Ryszkiewicz


Ostatnia modyfikacja: 2020-05-13 21:55:04