Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego Sulechów (lubuskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Pierwsza wzmianka o organach w kosciele farnym w Sulechowie pochodzi z 1621 roku z kroniki Neue Chronik der Stadt Züllichau von den ersten Zeiten ihrer Entstehung bis auf die gegenwärtige Zeit. Organy wybudowane w latach 1621–22 sfinansowane były z dobrowolnych składek parafian, a ich koszt wyniósł 198 talarów cesarskich.

W 1698 roku nowe organy wybudował David Decker z Görlitz. Instrument miał 28 głosów, 2 manuały (Brustwerk i Rückpositiv) i pedał. Koszt budowy wyniósł 800 talarów.

W 1832 roku organy te zostały przeniesione do nowo wybudowanego kościoła ewangelickiego we Wolsztynie i służyły tam do 1864 roku. W tym samym roku Samuel Ludwig Hartig wybudował tam nowe organy, wykorzystując m.in. deski z piszczałek Davida Deckera do zabudowy pomieszczenia dla miechów.

Kolejny instrument w sulechowskiej farze wybudował Samuel Ludwig Hartig z Sulechowa w latach 1832-1833 za cenę 3000 talarów cesarskich. Organy miały 27 głosów rozłozonych na trzy sekcje: Haupt Manual, Ober Manual i Pedal. Instrument zasilały 4 miechy. Nie zachował się do dzisiejszych czasów.

DYSPOZYCJA ORGANÓW HARTIGA

Haupt Manual Ober Manual Pedal
Principal 8 Fuß (w prospekcie) Quintatön 16 Fuß (C-H jodła, dalej cyna)    Principal 16 Fuß (od E w prospekcie)
Bordun 16 Fuß (w połowie z cyny) Pricipal 8 Fuß (w prospekcie od Gis) Violon 16 Fuß (drewno)
Viol di Gamba 8 Fuß (cyna) Liblichgedakt 8 Fuß (cyna) Subbass 16 Fuß (drewno)
Rohrflöte 8 Fuß (cyna) Tibia Silves 8 Fuß (drewno) Octavbass 8 Fuß (cyna)
Octav 4 Fuß (cyna) Octav 4 Fuß (w prospekcie, cyna) Flautenbass 8 Fuß (drewno)
Spitzflöte 4 Fuß (cyna) Rohrflöte 4 Fuß (cyna) Posaunbass 16 Fuß (drewno)
Doppelflöte 4 Fuß (klon) Nassath 2 2/3 Fuß (cyna)  
Quinta 2 2/3 Fuß (cyna) Superoctav 2 Fuß (cyna)  
Superoctav 2 Fuß (cyna) Mixtur 4 fach (C: 1 1/2', 1', 2/3', 1/2')  
Cornet 5 fach (od g: 8', 4', 2 2/3', 2', 1 3/5') Trompet 8 Fuß (cyna)  
Mixtur 4 fach (C: 2', 1 1/3', 1', 2/3')    

 

Ventil Coppel ins Hauptwerk
Ventil Hauptwerk
Ventil Ober Manual
Ventil große Bäße
Ventil kleine Bäße

Obecne organy powstały w 1922 roku w firmie Gustav Heinze Orgelbau-Anstalt Sorau N.L (opus 100). Prospekt w stylu eklektycznym, składa się z 24 pól piszczałkowych. W prospekcie znajdują się piszczałki cynkowe głosów Principal 8' (C- f1) i Octavbaß 8' (D-f1) , reszta piszczałek prospektowych jest niema. Malowidła na szafie organowej w stylu tempery. Stół gry wolnostojący, organista siedzi tyłem do ołtarza głównego (podczas remontu wymieniono obudowę kontuaru na nową). Wiatrownice konstrucji stożkowej (Kegellade). Miech magazynowy z 2 zapasowymi podawaczami do kalikowania. Od czasu budowy miech jest napędzany dmuchawą Ventus firmy Aug. Laukhuff. Traktura gry i rejestrów pneumatyczna. II i III manuał jest zamknięty w szafie ekspresyjnej. Instrument jest utrzymany w stylu późnego niemieckiego romantyzmu, ma wiele głosów solowych. W 2002 roku firma Marian Nawrot i Synowie przeprowadziła generalny remont instrumentu. Od 2016 roku instrumentem opiekuje się Zakład Organmistrzowski Ars Organum Adam Olejnik.

W katalogu Zum 25 jahrigen Bestehen der Orgelbau-Anstalt Gustav Heinze, Sorau NL: 1904-1929 (Na 25-lecie istnienia zakładu Gustava Heinze) instrument był zaprojektowany na 49 głosów, lecz został wybudowany jako 42-głosowy. Brakujące głosy to:

Manuał I: Principal 16' i Rauschquinte 2 2/3',
Manuał II: Schalmei 8' i Terz 1 3/5',
Manuał III: Echogambe 8' i Salicional 2',
Pedał: Quintbaß 10 2/3'.

Ciśnienie w organach wynosi 98 mm słupa wody.

CHARAKTERYSTYKA POSZCZEGÓLNYCH GŁOSÓW

Manual I (C-g3), 56 tonów

1. Mixtur 4-5 f. (256 szt.) układ:

  C c c1 c2 c3
I. 2' 2⅔’  4' 5⅓’  8'
II. 1⅓’  2'  2⅔’  4'  5⅓’
III.  1'  1⅓’ 2'  2⅔’ 4'
IV. ⅔’ 1' 1⅓’ 2' 2⅔’
V. - - 1' 1⅓’ 2'

 

  • 1. chór: C-e (cynk), f-g3 (cyna)
  • 2. chór: C-E (cynk), F-g3 (cyna)
  • 3. chór: C-g3 (cyna)
  • 4. chór: C-g3 (cyna)
  • 5. chór: c1-g3 (cyna)

2. Cornett 2-3 f. (156 szt.)

  • 1. chór (4'): c-h (cynk), c1-g3 (cyna) 
  • 2. chór (2 2/3'): C-B (cynk), H-g3 (cyna), chór koniczny
  • 3. chór (1 3/5'): C-g3 (cyna)

3. Offenflöte 4' (56 szt., C-f drewno, fis-h cynk, c1-g3 cyna)

4. Octave 4' (56 szt., C-f cynk, fis-g3 cyna)

5. Hohlflöte 8' (56 szt., C-H drewno-kryte, c-f1 drewno-otwarte, fis1-g3 cyna)

6. Gemshorn 8' (56 szt., C-H drewno, c-f1 cynk, fis1-g3 cyna, głos koniczny)

7. Gambe 8' (56 szt., C-h cynk, c1-g3 cyna)

8. Viola d' amour 8' (56 szt., C-h cynk, c1-g3 cyna)

9. Principal 8 ' (56 szt., C-f1 cynk-prospekt, fis1-g3 cyna)

10. Bordun 16' (56 szt., C-f1 drewno, fis1-g3 cyna, głos kryty)

11. Trompete 8' (56 szt., C-h2 cynk, c3-g3 cynk-przedęte, głos językowy odbijający)

 

Manual II (C-g4), 68 tonów

1. Progr. harm. 2-3 f. (163 szt.)

  • 1. chór (4'): g-h cynk, c1-g3 cyna
  • 2. chór (2 2/3'): C-e cynk, f-g4 cyna
  • 3. chór (2'): C-H cynk, c-g3 cyna

2. Piccolo 2' (68 szt., C-F cynk, Fis-g4 cyna)

3. Fugara 4' (68 szt., C-f cynk, fis-g4 cyna)

4. Flauto traverso 4' (68 szt., C-f drewno-otwarte, fis-h cynk, c1-f1 cynk-przedęte, fis1-g3 cyna-przedęte, gis3-g4 cyna)

5. Rohrflöte 8' (68 szt., C-H drewno-kryte, c-h cynk-półkryte, rurka wewnątrz korpusu piszczałek, c1-g3 cyna-półkryte, rurka wewnątrz korpusu piszczałek, gis3-g4 cyna-koniczne)

6. Koncertflöte 8' (68 szt., C-H drewno-kryte, c-h drewno-otwarte, c1-f2 drewno-przedęte, fis2-g4 cyna-przedęte) 

7. Salicional 8' (68 szt., C-h cynk, c1-g4 cyna)

8. Dolce 8' (68 szt., C-H cynk, c-f1 cynk-lejkowate, fis1-gcyna-lejkowate

9. Flöten Principal 8' (68 szt., C-H drewno, c-f1 cynk, fis1-g4 cyna)

10. Quintatön 16' (68 szt., C-H drewno, c-h1 cynk, c2-g4 cyna, głos kryty)

11. Clarinette 8' (68 szt., C-cis nogi-drewno, rezonatory-cynk, d-g3 cynk, gis3-g4 piszczałki labialne-cyna, głos językowy przelotowy)

 

Manual III (C-g4), 68 tonów

1. Harmonia aetherea 4 f. (248 szt.)

  • 1 chór (2 2/3'): C-E cynk, F-g4 cyna
  • 2 chór (2 2/7'): C-Cis cynk, D-g3 cyna
  • 3 chór (2'): C-g4 cyna
  • 4 chór (1 3/5'): C-g3 cyna

2. Violine 4' (68 szt., C-H cynk, c-g4 cyna)

3. Fernflöte 4' (68 szt., C-f cynk, fis-h cyna, c1-g3 cyna-przedęte, gis3-g4 cyna)

4. Waldflöte 8' (68 szt., C-H drewno-kryte, c-f1 cynk-otwarte, fis1-h1 cyna-otwarte, c2-g4 cyna-przedęte)

5. Lieblich Gedackt 8' (68 szt., C-f drewno-kryte, fis-g3 cyna-kryte, gis3-g4 cyna-koniczne)

6. Quintatön 8' (68 szt., C-c1 cynk-kryte, cis1-g3 cyna-kryte, gis3-g4 cyna-koniczne)

7. Aeoline 8' (68 szt., C-h cynk, c1-g4 cyna)

8. Vox coelestis 8' (44 szt., C-H wspólne z Aeoline 8', c-c1 cynk, cis1-g3 cyna)

9. Geigen Principal 8' (68 szt., C-H drewno, c-f1, fis1, gis1, b1, c2, dcynk, g1, a1, h1, cis2, dis2-g4 cyna)

10. Gedackt 16' (68 szt., C-f1 drewno, fis1-g4 cyna, głos kryty)

11. Oboe 8' (68 szt., C-g3 piszczałki językowe cynkowe), gis3-g4 piszczałki labialne, głos językowy odbijający)



Pedal (C-f1), 30 tonów

1. Octave 4' (30 szt., C-f1 cynk)

2. Violoncello 8' (30 szt., C-f1 cynk)

3. Octavbaß 8' (30 szt., C, Cis drewno, D-f1 cynk-prospekt)

4. Baßflöte 8' (transmisja z Gedackt 16' z manuału III)

5. Echobaß 16' (transmisja z Gedackt 16' z manuału III)

6. Subbaß 16' (30 szt., C-f1 drewno, głos kryty)

7. Violon 16' (30 szt., C-f drewno, fis-f1 cynk)

8. Principalbaß 16' (30 szt., C-f1 drewno)

9. Posaune 16' (30 szt., C-f1 drewno, głos językowy odbijający)

 


Budowniczy
Gustav Heinze
Opus
100
Rok zakończenia budowy
1922
Stan instrumentu
Bardzo dobry
Liczba głosów
42  (40)
Liczba klawiatur
3+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIManuał IIIPedał
1. Bordun 16'1. Quintatön 16'1. Gedackt 16'1. Subbaß 16'
2. Principal 8'2. Flöten Principal 8'2. Geig. Principal 8'2. Violon 16'
3. Hohlflöte 8'3. Rohrflöte 8'3. Liebl. Gedackt 8'3. Principalbaß 16'
4. Gambe 8'4. Concertflöte 8'4. Aeoline 8'4. Echobaß 16' *
5. Gemshorn 8'5. Salicional 8'5. Vox coelestis 8'5. Octavbaß 8'
6. Viola d' amour 8'6. Dolce 8'6. Waldflöte 8'6. Baßflöte 8' *
7. Octave 4'7. Fugara 4'7. Quintatön 8'7. Violoncello 8'
8. Offenflöte 4'8. Flauto traverso 4'8. Fernflöte 4'8. Octave 4'
9. Cornett 2-3 f.9. Piccolo 2'9. Violine 4'9. Posaune 16'
10. Mixtur 4-5 f.10. Progr. harm. 2-3 f.10. Harm. aetherea 4 f.
11. Trompete 8'11. Clarinette 8'11. Oboe 8'
Pomoce
Połączenia: II/I, III/I, III/II, Ober II/I, Ober III/I, Unter III/I, Ober III/II, I/P, II/P, III/P
Stałe kombinacje: Piano, Mezzoforte, Forte, Fortissimo, Tutti
Dwie wolne kombinacje
Wyłącznik głosów językowych
Automat pedału
Żaluzja manuału II i III
Wałek crescendo
Przypisy
*) transmisja głosu Gedackt 16' z manuału III
Stół gry

Stół gry

Sekcja manuału I

Sekcja manuału I

Sekcja manuału II

Sekcja manuału II

Miech

Miech

Subbaß 16'

Subbaß 16'

Posaune 16'

Posaune 16'

Gustav Heinze za stołem gry organów

Gustav Heinze za stołem gry organów

Prospekt – widok z boku

Prospekt – widok z boku






Opis na medal

Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.




Źródło
Neue Chronik der Stadt Züllichau von den ersten Zeiten ihrer Entstehung bis auf die gegenwärtige Zeit (s. 192, 240),
Zum 25 jahrigen Bestehen der Orgelbau-Anstalt Gustav Heinze, Sorau NL: 1904-1929,
Michał Kocot, Założenia konstrukcyjne i brzmieniowe instrumentów Ludwiga Hartiga w kontekście działalności szkoły Englerów połowy XIX w.
Źródła własne
Zdjęcie kontuaru: Mariusz Wantulok
Zdjęcia prospektu: Katarzyna Knopp
Zdjęcia z wnętrza instrumentu: Mateusz Kręcisz
Zdjęcia przedwojenne: Zum 25 jahrigen Bestehen der Orgelbau-Anstalt Gustav Heinze, Sorau NL: 1904-1929, https://polska-org.pl/756280,foto.html?idEntity=535410
Autor
Mateusz Kręcisz


Ostatnia modyfikacja: 2021-04-01 09:25:05

Kościół Najświętszego Imienia Maryi (Sulechów) - 14 głosów