Kościół NMP Królowej Polski (Mościce) Tarnów (małopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Tarnowska dzielnica Mościce od powstania związana jest z przemysłem. Jej nazwa pochodzi od nazwiska prezydenta Ignacego Mościckiego, zarazem chemika i twórcy technologii wykorzystywanej w tarnowskich Zakładach Azotowych. Wzniesiono je w latach 30. XX w. na terenie podtarnowskich wsi Świerczków i Dąbrówka Infułacka. Równolegle powstało osiedle przyfabryczne, stanowiące unikalny przykład realizacji idei miasta-ogrodu. Tereny te od XIII w. należały do wiejskiej parafii w Zbylitowskiej Górze. Powstała więc potrzeba budowy kościoła dla szybko rozrastającego się osiedla. Parafię w Mościcach utworzono w 1938 roku. Jakkolwiek komitet budowy kościoła powstał już w 1931 roku, nie udało się do wybuchu wojny jej rozpocząć. Modernistyczna świątynia powstała dopiero w latach 1948-1956 r. według projektu Stanisława Gałęzowskiego i Władysława Pieńkowskiego. Przez kilkanaście lat po zakończeniu budowy do śpiewu w czasie nabożeństw akompaniowano na fisharmonii. Nic więc dziwnego, że przy wizytacji dziekańskiej w 1970 r. zalecono budowę organów, co zaplanowano na 1972 rok.

Zgodnie z tym planem, historia organów w mościckim kościele rozpoczęła się 1 kwietnia 1972 r. Tego dnia ówczesny proboszcz, ks. Jan Rec, przysłał do kurii projekt organów Józefa Cynara z prośbą o zatwierdzenie1. 28 kwietnia poprawiony projekt odesłał z akceptacją referent ds. muzyki kościelnej, ks. Kazimierz Pasionek2. Być może efektem jego ingerencji był brak głosu językowego w pedale wobec ich obecności w manuałach. Takie rozmieszczenie głosów językowych nie jest znane w innych organach Józefa Cynara, natomiast występowało w organach innych budowniczych w diecezji tarnowskiej3. Projekt prospektu został przesłany do kurii 15 maja, a 12 dni później kuria poinformowała o jego akceptacji4. Można było zatem bez przeszkód rozpocząć budowę. Pierwotnie planowano ją ukończyć w 1974 roku, ale nastąpiło to dużo później. Pod koniec sierpnia 1975 r. budowniczy dostarczył stół gry i 1/3 piszczałek. Prace montażowe rozpoczęto w sierpniu 1976 r., o czym świadczą dopiski na marginesie księgi ogłoszeń parafialnych: od 22 [sierpnia] budowa organu / 3.09 ustawiono organ. Montaż był kontynuowany w dniach 13-23 grudnia 1977 r., ale jego ostateczne ukończenie nastąpiło dopiero 31 października 1981 r.

Organy należały do najlepszych w Tarnowie. Od lat 90. odbywały się na nich koncerty w ramach Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej. Długotrwała eksploatacja, a także działalność drewnojadów, odcisnęła jednak na nich swoje piętno. Dopiero w grudniu 2004 r. Lech Skoczylas z Krakowa dokonał przeglądu organów i uruchomił nieczynne głosy1. Konieczne było jednak wykonanie remontu, który doszedł do skutku w roku następnym. Prace rozpoczęto pod koniec czerwca 2005 roku, a zakończono w połowie września. Wtedy też do organów dobudowano trzy głosy: Puzon 16' i Okarynę 2' w sekcji pedału oraz Obój w sekcji manuału II. Do pedału także przeniesiono z manuału II głos Musette 8'. W głosie Chorałbas zlikwidowano chór 2', a Cynk przerobiono na Mixturę. Do urządzeń dodatkowych dodano tremolo manuału I i wyłączniki głosów językowych. Wymieniono ponad 1800 zniszczonych mieszków. Inauguracja organów po remoncie miała miejsce 19 października 2005 roku ‒ odbył się wtedy koncert w wykonaniu prof. Juliana Gembalskiego. Ze względów finansowych nie wymieniono jednak wtedy instalacji elektrycznej stołu gry, która nadal sprawiała problemy. Po kilku latach zapadła więc decyzja o całkowitej wymianie kontuaru. Nowy stół gry zamontowali Lech Skoczylas z Krakowa i Piotr Antos z Brzeźnicy, a powstał on w pracowni Jacka Siedlara w 2012 roku. Zastosowano w nim setzer konstrukcji Jerzego Ordona z Krakowa, dysponujący 10000 kombinacji. Przy tej okazji wymieniono również jeden głos ‒ w miejsce Okaryny wstawiono językową Szałamaję 4'. Po odnowieniu organy są jednym z najlepszych instrumentów na mapie Tarnowa, służą celom liturgicznym i koncertowym.

Organy mają wiatrownice stożkowe. Sekcje rozmieszczone są w następujący sposób: z lewej strony sekcja manuału II w szafie ekspresyjnej, w środku sekcja pedału, z prawej sekcja manuału I. Każda z sekcji ma dwie wiatrownice, z wyjątkiem pedału, który ma jeszcze jedną wiatrownicę na trzy dobudowane głosy. W dolnej części szafy znajdują się dwa miechy pływakowe: jeden dla manuału I i pedału, drugi dla manuału II.

Skala manuałów: C-a3; skala pedału: C-f1.


Budowniczy
Józef Cynar
Rok zakończenia budowy
1981
Stan instrumentu
Bardzo dobry
Liczba głosów
33
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
elektro-pneumatyczna
Traktura rejestrów
elektro-pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Burdon 16’1. Gedakt 8’1. Pryncypał 16’
2. Pryncypał 8’2. Klarnet 8’2. Violon 16’
3. Gemshorn 8’3. Kwintadena 8’3. Subbas 16’
4. Rurflet 8’4. Salicet 8’4. Oktawbas 8’
5. Oktawa 4’5. Unda maris 8’5. Fletbas 8’
6. Flet kryty 4’6. Pryncypał 4’6. Chorał 4’ 2
7. Kwinta 2 2/3’7. Blokflet 4’7. Mixtura 3x 3
8. Praestant 2’8. Nasard 2 2/3'8. Puzon 16’ 1
9. Kornet 4x9. Róg nocny 2’9. Musette 8’ 4
10. Mixtura 4x10. Tercja 1 3/5’10. Szałamaja 4’ 5
11. Trąbka 8’11. Mixtura 3x
12. Obój 8’ 1
Pomoce
Połączenia: I super, II–I, II–I super,
II–I sub, II super, I–P, II–P
Automat pedałowy
Setzer (10000 kombinacji)
Crescendo
Tremolo manuału I
Tremolo manuału II
Żaluzja manuału II
Przypisy
1) głos dobudowany w 2005 r.
2) pierwotnie głos 4'+2'
3) pierwotnie Cynk 2x
4) głos przeniesiony z manuału II w 2005 r.
5) głos dobudowany w 2012 r.
Stół gry

Stół gry

Elektronika stołu gry

Elektronika stołu gry

Wiatrownice – widok od spodu

Wiatrownice – widok od spodu

Fragment sekcji manuału I

Fragment sekcji manuału I

Fragment sekcji pedału

Fragment sekcji pedału

Jeden z miechów

Jeden z miechów

Dawny stół gry

Dawny stół gry






Opis na medal

Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.




Źródło
P. Pasternak, Organy Józefa Cynara w diecezji tarnowskiej: Dębica, Tarnów, [w:] Organy Wrocławia, Wrocław 2018 (tam też szczegółowa bibliografia)
M. Smoła, Mościce. Kościół i ludzie, Tarnów 2011
Zdjęcie prospektu: Sebastian Wójcik
Autor
Paweł Pasternak


Ostatnia modyfikacja: 2021-10-17 22:57:30

Kościół św. Stanisława Kostki (Tarnów) - 18 głosów
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (Tarnów) - 45 głosów
Kościół Chrystusa Dobrego Pasterza (Tarnów) - 27 głosów