Kościół Matki Bożej Królowej Polski Dobry (warmińsko-mazurskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Kościół w Dobrym istniał z pewnością już w XV wieku. Zachodnia część nawy wzniesiona została z cegieł i kamieni polnych jest najstarszą częścią budowli, którą w 1505 roku rozbudowano w kierunku wschodnim. W następnych stuleciach kościół ulegał przebudowie, m.in. poprzez budowę nowej wieży w latach 1717-1718.

Obecne organy wykorzystują część szafy organowej z poprzedniego instrumentu, zbudowanego przez organmistrza Georga Sigismunda Caspariego w 1737 roku. Nie zachowała się informacja o wielkości i możliwościach brzmieniowych tych organów, po zachowanej ikonografii i szafie można zaś stwierdzić, iż był to prawdopodobnie instrument kilkunastogłosowy z jednym manuałem. W prospekcie instrumentu Caspariego znajdowały się piszczałki głosu Principal 4'.

W 1912 roku nowe organy zbudowała znana w Prusach Wschodnich firma "Orgelbauanstalt A. Terletzki Inh. Ed. Wittek" z Elbląga. Powstał instrument o niespotykanych w tym wiejskim regionie rozmiarach. Otrzymał on 18 rejestrów na dwóch sekcjach manuałowych i jednej pedałowej. Manuał II znalazł się w szafie ekspresyjnej. Każda sekcja organów została "luksusowo" wyposażona w rejestr językowy. Dowodzi to, że na początku XX wieku w kościele w Dobrym pracował dobrze wykształcony i wymagający muzyk, jak również sama parafia należała do tych bogatszych. Stół gry ulokowano bokiem do ołtarza, po stronie północnej szafy. W zabytkowej szafie Caspariego Wittek umiejscowił sekcję manuału I, za nią znajduje się sekcja Schwellwerku, a następnie sekcja pedału. Wszystkie wiatrownice systemu stożkowego obsługiwała pneumatyczna traktura. 

Instrument w swoim oryginalnej formie uchował się do 1917 roku, kiedy na mocy ogólnopruskiej konfiskaty piszczałek prospektowych, z instrumentu owe piszczałki zostały zabrane na przetop. Były to jeszcze oryginalne piszczałki z instrumentu Caspariego. Kolejne zniszczenia miały miejsce w 1945 roku lub krótko później. Pewna część instrumentu została rozszabrowana. W bliżej nieokreślonym czasie powojennym instrument uzupełniono wtórnymi piszczałkami. Prawdopodobnie uszkodzone tabliczki na włącznikach registrowych zamieniono na nowe z polską, często niepoprawną ortograficznie czcionką (przy niektórych próbowano naśladować niemieckie nazewnictwo). Obecnie, od dłuszego czasu, organy pozostają niesprawne.

Skala manuałów: C-f3; skala pedału: C-d1.


Budowniczy
Eduard Wittek
Opus
428
Rok zakończenia budowy
1912
Stan instrumentu
Bardzo zły
Liczba głosów
18
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
Schwellwerk 
1. [Bordun 16']*1. Geigenpryncypał 8' *1. Pryncypałbass 16'*
2. Pryncy[pał 8']*2. Gemshorn 8'2. Subbass 16'
3. Koncertflet 8' *3. Aeolina 8' *3. Oktawbass 8*
4. G[amba 8']*4. Gedeck 8' *4. Puzon 16'*
5. Oktave 4'5. Traversflöte 4'
6. Flet 4' *6. Oboe 8'
7. Mixtura 4 rzędy*
8. Trąpet 8' *
Pomoce
Połączenia:
Manual-koppel
Pedal-koppel I
Pedal-koppel II
Bass-koppel I-II* (faktycznie II-I)
Diskant koppel* [II-I]
Discant-koppel II

Kombinacje stałe:
Piano
Mezoforte
Forte
Tutti

Rohrwerke
Pedalumschaltung ab
Przypisy
*) napisy nieoryginalne
Stół gry

Stół gry






Źródło
A. Harnoch, Chronik und Statistik der evangelischen Kirchen in den Provinzen Ost- und Westpreußen, Neidenburg 1890, s. 137, 138.
J. Janca, W. Renkewitz, H. Fischer, Geschichte der Orgelbaukunst in Ost- und Westpreußen von 1333 bis 1944, Bd. II,1, Berlin 2008, s. 274.
M.Józefczyk, Elbląg i okolice 1937-1956. Chrześcijaństwo w tyglu dwu totalitaryzmów, Elbląg 1998, s. 289-291.
K. Urbaniak, Organy dekanatu Pasłęk I: Dobry kościół filialny p.w. Matki Boskiej Królowej Polski, Inwentaryzacja organów w diecezji elbląskiej, 2015, dokument udostępniony przez autora.

Zdjęcia: Krzysztof Urbaniak
Autor
Bartosz Skop


Ostatnia modyfikacja: 2021-06-02 19:43:11


elbinger07
elbinger07 2020-09-28 20:11:52 Edytowany
Adam Gottlieb Casparini w 1737 roku miał dopiero 22 lata, nie przebywał jeszcze w Królewcu... pracowanie ks. Sianki jest usiane błędami, polecam mimo wszystko opracowanie prof. Jancy.
Janek.r
Janek.r 2020-05-04 20:41:51 Edytowany
Według niektórych źródeł organy z 1737 roku wykonał Adam Gottlieb Casparini, nie zaś Georg.
Na przykład tu: "Barokowe organy z XVIII wieku na terenie Diecezji Warmińskiej", ks. J. Sianko, "Studia Warmińskie" t. 8, s. 22
http://wmbc.olsztyn.pl/dlibra/publication?id=11107&tab=3