Kościół św. Wojciecha i Matki Bożej Bolesnej (Opactwo Benedyktynek) Staniątki (małopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Wczesnogotycki kościół klasztorny został wzniesiony w XIII w., a późniejsze przekształcenia nie zatarły jego pierwotnej architektury. Pierwsza wzmianka o tutejszych organach pochodzi z 1597 r.

W 1721 r. Michał Krzemycki z Tuchowa zbudował nowy instrument, przebudowany w 1819 r. przez Jakuba Kramkowskiego ze Lwowa.

W 1882 r. wysłużone organy ustąpiły miejsca nowym, wykonanym przez Jana Grocholskiego ze Starego Sącza, które miały 18 głosów (10 w manuale głównym, 4 w pozytywie i 4 w pedale). Kosztorys zakładał budowę nowego prospektu wzorowanego na starym, jednak istniejąca do dziś fasada instrumentu (o cechach wybitnie barokowych) zdaje się zdradzać XVIII-wieczną proweniencję. Jeśli tak nie jest, a prospekt ów pochodzi z 1882 r., to uznanie budzi stylowe odtworzenie zarówno kompozycji, jak i snycerki.

Już w 1884 r. Grocholski musiał lakierować piszczałki, które uległy szybkiemu rozstrojeniu, rzekomo na skutek wilgoci. W rzeczywistości dała chyba o sobie znać niska jakość organów wytwarzanych przez starosądeckiego organmistrza. Dla przykładu: zbudowany przezeń w 1889 r. instrument dla kościoła franciszkanów-reformatów w Zakliczynie już w 1906 r. został zastąpiony nowym. Nieco dłuższy był żywot organów, w jakie Grocholski wyposażył krakowską świątynię felicjanek w 1895 r., wszak tam nowy instrument powstał po prawie 10 latach (w 1904 r.).

Organy Grocholskiego nie były udanym nabytkiem dla staniąteckiego kościoła. Tylko na samym początku cechowały się pięknym brzmieniem, później zaś ciągle się psuły. Próbował temu zaradzić Tomasz Fall ze Szczyrzyca, który w 1892 r. wraz z pomocnikiem wykonał szereg napraw i przeróbek, łącznie z wymianą miecha i stołu gry. Organmistrz usunął jeden głos z sekcji pedału, a pozostałe nastroił (piszczałki owego głosu wraz ze starym miechem zabrał do swojego warsztatu). Później instrument był jeszcze dwukrotnie strojony przez Falla (w latach: 1895 i 1897).

W 1913 r. dotychczasowe organy zostały zastąpione nowym instrumentem wyprodukowanym przez firmę Gebrüder Rieger z Jägerndorfu. Był on naprawiany, czyszczony i strojony w 1942 r. przez Bartłomieja Ziemiańskiego ze Szczyrzyca, ucznia Tomasza Falla. Ostatni remont organów miał miejsce w 2007 r., natomiast w 2014 r. pojedyncze usterki usunął Lech Skoczylas z Krakowa.

Skala manuałów: C-f3, skala pedału: C-d1.

 

Niezachowany instrument na chórze zakonnym

W 1884 r. Jan Grocholski zbudował jeszcze małe organy do chóru zakonnego. Były one naprawiane i strojone przez Tomasza Falla w latach: 1895 i 1897 (przy okazji prowadzonych przezeń prac przy większym instrumencie). W 1907 r. zostały przestawione w głąb chóru; równocześnie zmieniono kolorystykę ich prospektu. Obecnie w chórze zakonnym nie ma organów piszczałkowych.


Budowniczy
Rieger
Opus
1945
Rok zakończenia budowy
1913
Liczba głosów
16
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Pryncypał 8'1. Flet amabile 8'1. Subbaß 16'
2. Flet major 8'2. Gamba 8'2. Violon 16'
3. Gemshorn 8'3. Vox coelestis 8'3. Oktawbaß 8'
4. Salicyonał 8'4. Trawersflet 4'4. Cello 8'
5. Oktawa 4'
6. Holflet 4'
7. Piccolo 2'
8. Mixtura 3-rzęd.
Pomoce
Stałe kombinacje: Piano, Mezzoforte, Forte, Tutti
Dźwignie nożne: Crescendo-Decrescendo, Jalousie
Stół gry

Stół gry






Źródło
Archiwum Benedyktynek w Staniątkach: kroniki klasztorne;
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie: akta wizytacyjne z 1597 r.
Autor
Piotr Matoga


Ostatnia modyfikacja: 2021-04-01 08:52:57