Kościół Trójcy Przenajświętszej Jasna (pomorskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Gotycki kościół został zbudowany w latach 1320-1330. W wyniku reformacji przechodził z rąk do rąk, jednak po II wojnie szwedzkiej, jego zniszczeniu i odbudowie, w 1668 roku został prawnie oddany katolikom. Informacje nt. funkcjonujących tu instrumentów wymagają zakrojonych badań. Wiadomo, że między 1751 a 1767 roku ówczesny proboscz Piotr Fischer ufundował nowe organy za sumę 1200 florenów pruskich, co stwierdzono w wizytacji generalnej kościoła w Jasnej przeprowadzonej przez biskupa chełmińskiego Andrzeja Ignacego Baiera w dniu 30 lipca 1767 roku. Niestety nie są znane żadne szczegóły dotyczące wielkości, walorów brzmieniowych czy proweniencji tego instrumentu. Prawdopodobnie mimo remontów gotyckiego gmachu w latach 1827, 1880–1882 wspomniane organy cały czas były uzytkowane.

W 1908 roku kościół przeszedł kolejne remonty. Po nich w 1912 roku został zbudowany całkowicie nowy instrument. Zbudowała go sławna niegdyś firma Wittek z Elbląga jako opus 440. Otrzymał on 9 brzmiących rejestrów na dwóch sekcjach manuałowych i jednej pedałowej. Wiatrownice stożkowe obsługuje czysto pneumatyczna traktura. Stół gry znajduje się po stronie północnej szafy organowej. Prospekt organowy jest modelem katalogowym, w którym być może zainstalowano uszaki z barokowego instrumentu. Bardzo prawdopodobne, że w 1917 roku zarekwirowane zostały cynowe piszczałki prospektowe na cele wojenne. W latach powojennych uzupełnono braki piszczałkami cynkowymi.

W 1945 roku dzięki katolickiemu proboszczowi ze Zwierzna opuszczony kościół w Jasnej nie uległ dewastacji. Stąd materia brzmieniowa firmy Wittek jest prawdopodobnie w całości oryginalna. Mimo to, przed 1951 rokiem instrument poddano remontowi. Ściana cokołowa prospektu organowego zdradza, że organy były ok. lat 60-70 XX w. po raz kolejny remontowane, a wyżej wymieniony cokół otrzymał charakterystyczne wycięcia. Wg. białej karty z 1983 roku organy wymagały reperacji, drewno było zaatakowane przez owady zas cześć piszczałek nie odpowiadała. Ostatni gruntowny remont organy przeszły w 1993 roku, wykonany przez organmistrza Andrzeja Kowalewskiego z Braniewa.

Od roku 1952 kościół należy do parafii w Żuławce Sztumskiej.

Co ciekawe, w Jasnej znajdował się również mniejszy kościół ewangelicki, zbudowany w latach 1792-1793. W nim, w 1866 roku Johann Rohn II zbudował nowe organy z 7 lub 17 głosami na dwóch sekcjach manuałowych i jednej pedałowej. Kościół spłonął w 1912, zaś krótko potem zbudowano nowy gmach. W nim w 1915 roku zainstalowano nowy instrument firmy Grüneberg ze Szczecina. Kościół podobnie jak świątynia katolicka przetrwała wojnę, lecz z powodu braku opieki popadł w ruinę i pod koniec lat 50. został rozebrany.

 


Budowniczy
Eduard Wittek
Opus
440
Rok zakończenia budowy
1912
Stan instrumentu
Dobry
Liczba głosów
9
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Principal 8'1. Gedackt 8'1. Subbass 16'
2. Konzertflöte 8'2. Salicional 8'2. Oktavbass 8'
3. Oktave 4'3. Flaut travers 4'
4. Progressiv 2-3fach
Pomoce
Połączenia:
Manual-koppel
Pedal-koppel I
Pedal-koppel II
Bass-koppel II zu I

Kombinacje stałe:
Piano
Forte
Tutti

Pedalumschaltung
Stół gry

Stół gry






Źródło
M. Józefczyk, ''Elbląg i okolice 1937-1956. Chrześcijaństwo w tyglu dwu totalitaryzmów'', Elbląg 1998, s. 353, 354, 357.
M. Józefczyk, "Z dziejów religijnych Pomezanii w XVIII wieku", t.1 "Synteza dziejów", Malbork 2015, s. 224.
M. Józefczyk, "Z dziejów religijnych Pomezanii w XVIII wieku", t.2 "Źródła do dziejów XVIII-wiecznej Pomezanii", Malbork 2015, s. 298, 624.
W. Renkewitz, J. Janca, H. Fischer, ''Geschichte der Orgelbaukunst in Ost- und Westpreußen von 1333 bis 1944 Bd, II,2'', Köln 2015, s. 204.
Karta ewidencyjna zabytku (1983).
http://organykowalewski.com/organy/, data dostępu: 1.01.2019.
http://www.sp-bagart.pl/historia_jasna.html, data dostępu: 1.01.2019.
Autor
Bartosz Skop


Ostatnia modyfikacja: 2021-03-30 23:33:20