Kolegiata św. Wawrzyńca Wojnicz (małopolskie)

Prospekt

Prospekt

Opis Instrumentu

Kolegiata w Wojniczu była wyposażona w organy już w 1596 roku. W 1752 r. świątynia została zniszczona w wyniku pożaru. Odbudował ją ówczesny proboszcz, ks. Michał Duvall, późniejszy biskup tarnowski. W ramach tej odbudowy zostały zbudowane nowe organy. Prawdopodobnie jeszcze ten instrument zreperowano z legatu Karola Harlandera w latach 1890-1893.

Obecne organy wybudowała firma braci Rieger z Jägerndorf, jednak instrument nie jest wymieniony w katalogu fabryki. Być może wpływ miał na to fakt, że, jak wspomina kronika parafialna, został zakupiony z wystawy w Wiedniu przed I wojną światową (według ankiety Ośrodka Dokumentacji Zabytków w 1910 roku). Prospekt organów jest identyczny jak zbudowany przez firmę Rieger w Skrzyńsku (diecezja radomska) w 1902 roku (opus 944). Jedyną różnicą jest krzyż obecny w Skrzyńsku w zwieńczeniu prospektu, który w Wojniczu zastąpiono rzeźbą trąbiącego anioła, pochodzącego prawdopodobnie z poprzednich, XVIII-wiecznych organów. Pierwotna dyspozycja instrumentu była następująca:

Manuał I Manuał II Pedał
Principal 8' Rohrflöte 8' Subbass 16'
Bourdon 16' Geigen Principal 8'    Violon 16'
Gamba 8' Aeoline 8' Cello 8'
Gedeckt 8' Flöte 4' Octavbass 8'
Octave 4'    
Dolce 4'    
Mixtur 4 fach    

Połączenia: Pedalcoppel I, Pedalcoppel II, Octavcoppel I, Octavcoppel II, Manualcoppel
Urządzenie dodatkowe: crescendo
Rejestry zbiorowe: Piano, Mezzoforte, Forte, Tutti

W 1943 r. zainstalowano dmuchawę elektryczną. Po II wojnie światowej organy remontował Wacław Biernacki z Krakowa. Prawdopodobnie te prace wspominają akta wizytacyjne z 1951 r. jako wykonane obecnie kosztem 14 000 zł.

W 1974 r. Włodzimierz Truszczyński z Warszawy złożył parafii ofertę budowy nowego instrumentu o 20 głosach, trakturze elektropneumatycznej i następującej dyspozycji:

Manuał I Manuał II Pedał
Pryncypał 8' Kwintadena 16' Subbas 16'
Holflet 8' Bourdon 8' Oktawbas 8'
Oktawa 4' Salicet 8' Fletbas 8'
Bachflet 4' Pryncypał 4' Chorałbas 4 x 2
Kwinta szum. 2 x    Rurflet 4'  
Mixtura 4 x Nasard 2 2/3'  
  Blokflet 2'  
  Tercjan 2x  
  Siflet 1'  
  Acuta 4x  

Połączenia: Manuał II - P, Manuał I - P, Manuał II-I
Urządzenia dodatkowe: automat pedału, 2 wolne kombinacje, crescendo
Rejestr zbiorowy: Forte

Projekt ten nie został zrealizowany. Zamiast tego w 1976 r. rozpoczęto generalny remont organów, które już były bardzo zniszczone, że trzeba połowę z nich usunąć. Wykonawcą tych prac, ukończonych w 1978 roku, był Mieczysław Gwóźdź z Nowego Sącza, który przebudował instrument: wymienił stół gry i znacznie zmienił dyspozycję. Zainstalował też nową dmuchawę i miech. Dyspozycja po tych pracach była następująca:

Manuał I Manuał II Pedał
Pryncypał 8' Pryncypał skrzypcowy 8'    Subbas 16'
Koncertflet 8'    Kryty 8' Violon 16'
Gamba 8' Salicet 8' Fletbas 8'
Oktawa 4' Rurflet 4' Cello 8'
Flet 4' Dolce 4'  
Kwinta 2 2/3' Pikolo 2'  
Oktawa 2' Siflet 1'  
Mixtura 3x Sesquialtera 2x  

Ostatnich zmian dokonał w roku 2004 Lech Skoczylas z Krakowa, który zamienił Gambę 8' na Dulcjan 16' (manuał I), Dolce 4' na Regał 8', Pryncypał skrzypcowy 8' na Oktawę 4' i Siflet 1' na Kwintę 1 1/3' (manuał II), a także wymienił klawiaturę pedałową, miech wraz z dmuchawą, piszczałki Subbasu 16' i 4 najniższe piszczałki Violonu 16'.

Instrument charakteryzuje się przyjemną barwą dźwięku, co zawdzięcza zwłaszcza oryginalnym głosom Riegera. Niestety głosy dodane charakteryzują się odmiennością brzmieniową oraz niższą jakością wykonania niż oryginalne, przez co wymagają one częstszego strojenia. Obecnie instrument jest w dostatecznym stanie technicznym. Naprawy wymaga stół gry (m.in. niedziałające urządzenie crescendo). Instrument wymaga także strojenia i uszczelnienia elementów traktury, która czasami sprawia problemy poprzez zacinanie się i późne reagowanie na użycie przycisków stałych kombinacji.

Instrument typu multiplex: 18 głosów realnych oraz 2 ekstensje w pedale. Wiatrownice stożkowe. Stół gry wolnostojący, grający siedzi przodem do prezbiterium.

Skala manuałów: C-f3; skala pedału: C-d1


Budowniczy
Rieger
Rok zakończenia budowy
1909
Stan instrumentu
Dobry
Liczba głosów
20  (18)
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Pryncypał 8'1. Kryty 8' 1. Subbas 16'
2. Koncertflet 8' 2. Salicet 8' 2. Violon 16'
3. Oktawa 4' 3. Oktawa 4' 3. Fletbas 8' *
4. Flet 4' 4. Rurflet 4' 4. Cello 8' **
5. Kwinta 2 2/3'5. Pikolo 2'
6. Oktawa 2' 6. Kwinta 1 1/3'
7. Mixtura 3x7. Sesquialtera 2x
8. Dulzian 16' 8. Regał 8'
Pomoce
Połączenia: II-I, l Super, l-P, ll-P
Urządzenia dodatkowe: Crescendo, Tremolo
Rejestry zbiorowe: Piano, Mezzoforte, Forte, Tutti
Przypisy
*) ekstensja głosu Subbas 16'
**) ekstensja głosu Violon 16'
Stół gry

Stół gry

Sekcja manuału I

Sekcja manuału I

Miech i dmuchawa

Miech i dmuchawa

Zbliżenie prospektu

Zbliżenie prospektu






Opis na medal

Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.




Źródło
Archiwum parafialne w Wojniczu: kosztorys Włodzimierza Truszczyńskiego z 1974 roku, dokumentacja remontu autorstwa Lecha Skoczylasa z 2004 r.
Archiwum Diecezjalne w Tarnowie: akta wizytacji dziekańskich i kanonicznych dekanatu wojnickiego, ankieta dotycząca organów
Ks. B. Kumor, Dzieje diecezji krakowskiej do roku 1795, tom IV, Kraków 2002, s. 279.
Ks. B. Kumor, Diecezja tarnowska. Dzieje ustroju i organizacji 1796-1985, Kraków 1985, s. 265.
Informacje o stanie obecnym: Bartosz Janas
Zdjęcie prospektu: Paweł Pasternak, pozostałe: Bartosz Janas
Autor
Paweł Pasternak


Ostatnia modyfikacja: 2019-11-20 13:39:57

Kościół św. Leonarda (Wojnicz) - 11 głosów

BartekPilot52
BartekPilot52 2018-11-02 15:13:34 Edytowany
Obecnie (11.2018) stan instrumentu jest dostateczny, potrzebuje on wyczyszczenia. Strojenia wymagają wszystkie głosy o stopażu powyżej 4 oraz głosy językowe. Ponadto regulacji wymaga także stół gry z powodu występowania stosunkowo dużego opóźnienia.