Kościół Matki Boskiej Częstochowskiej Duninowo (pomorskie)

Prospekt (stan 2014, fot. P. Lewko)

Prospekt (stan 2014, fot. P. Lewko)

Opis Instrumentu

W malutkim Duninowie znajduje się kościół z 1374 roku, później wielokrotnie przebudowywany i rozbudowywany z wielobocznie zamkniętym prezbiterium, a w nim ważne pod względem historycznym organy. Wyszły one bowiem z warsztatu, który od co najmniej 1859 do 1905 roku działał w tej wsi (w 1903 r. zatrudniał co najmniej 20 pracowników) i które przez jego właściciela, Christiana Friedricha Völknera, zostały w tej rodzinnej miejscowości ufundowane. Wcześniej w duninowskim kościele znajdowały się małe organy podarowane jesienią 1731 roku przez wdowę po Jakobie von Below, które były prawdopodobnie dziełem organmistrza Bartscha z Darłowa. Przedmiotowy instrument wykonał już dobrze prosperujący zakład. Istnieją dwie inskrypcje mogące świadczyć o dacie budowy organów: napisu na spodzie kanału wiatrowego z datą 1878 rok, zaś na pulpicie z datą 1887 rok (dawny napis wzięty w kółko, obecnie wyszlifowany i zalakierowany).
W 1917 roku nastąpiło wymontowanie cynowo-ołowianych piszczałek o łącznej wadze 34 kg.
10 marca 1934 r. Wilhelm Völkner uzupełnił brakujące piszczałki.
W 1937 roku nastąpił montaż dmuchawy zakupionej w zakładzie Sauera we Frankfurcie nad Odrą.
W dniach 10-18 sierpnia 1947 roku Wilhelm Völkner, urodzony 3 lipca 1887 roku, naprawiał organy i uzupełnił brakujące piszczałki z metalu i drewna.
W dniach od 16 sierpnia do 16 września 1983 r. Piotr Gudel z Sopotu, urodzony 29 lipca 1958 roku, naprawiał organy. Tenże sam w 1982 r. odnalazł we wnętrzu organów trzy cenne księgi: rachunki duninowskiej szkoły i dwa tomy kroniki szkolnej, które w kościele ukrył ostatni niemiecki pastor Hans Schreiber, opuszczając Duninowo 17 stycznia 1946 roku.

Kartę ewidencyjną zabytku tym organom założyłem 2 września 1994 roku. Natomiast 24 sierpnia 1994 roku wykonałem zdjęcia ilustrujące 3 miechy skrzyniowe na pasy we wieży, kościane klawiatury, oryginalną klawiaturę pedałową, a także rzadko spotykane, owalne korpusy piszczałek głosu Trawersflet 4’ toczone w drewnie, które wówczas były już pokryte pokostem.

W 2007 roku do kompleksowej renowacji przystąpił zakład Stanisława Gostkowskiego z Sulęczyna. Instrument został w całości rozebrany i poddany generalnemu remontowi. W wyniku prac odremontowano wiatrownice i trakturę, wykonano nowe piszczałki głosu Fletbas 8’, nowe piszczałki prospektowe (zgodnie z oryginałem nieme), nowe ławeczki, nowe klawiatury: pedałową i ręczne z okładzinami pełnymi z tworzywa sztucznego, metalowe kątowniki. Organmistrz zachował trudny sposób łączenia klawiatury pedałowej do traktury pedałowej i połączeniowej, która to klawiatura u C. F. Völknera jest związana i nie jest wysuwalna. Niestety nie zostały zachowane toczone w brzozie piszczałki głosu Traversflet 4’, a w miejscu Burdonu 16’ przygotowano nowy dębowy kloc pod głos 8’. Instrument posiada obecnie nową dmuchawę firmy Laukhuff postawioną koło nowego miecha pływakowego umieszczonego w tylnej górnej części instrumentu wewnątrz szafy.

W 2013 roku w wyniku wygranego postępowania przetargowego na rekonstrukcję głosu Burdon 8’ wstawiłem zrekonstruowany w warsztacie Andrzeja Cieślaka wg Völknerowskiej menzury Burdon 16’ wykonując konstrukcję i zmieniając kloc, uzupełniłem brakujące piszczałki w głosach Rurflet 8’ (4) i Progresji harmonicznej (6), odrestaurowałem Subbass 16’. Rekonstrukcji oczekuje Traversflet 4’ z przedętą raz- i dwukreślną oktawą.

W organach tych, podobnie jak w wielu innych z warsztatu Völknera, jedna wiatrownica obsługuje dwa manuały. Zasuwy grafitowane ułożone pod kątem z klamrami prowadzącymi. Odrębna jest wiatrownica pedałowa. Piszczałki ułożone są na wiatrownicach chromatycznie. Traktura rozchodzi się promieniście, brak jest tablic rozprowadzających.


Budowniczy
Christian Friedrich Völkner
Rok zakończenia budowy
1878
Stan instrumentu
Dobry
Liczba głosów
13
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
mechaniczna
Traktura rejestrów
mechaniczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
1. Bordun 16'1. Salicional 8'1. Subbass 16'
2. Principal 8'2. Liebl. Gedact 8'2. Octavbass 8'
3. Gambe 8'3. Geigen Princ. 4' *3. Gedactbas 8'
4. Rohrflöte 8'4. [Flauto travers 4'] **
5. Octave 4'
6. Progressive 2-4x
Pomoce
Manual Coppel, Pedal Coppel, Calcant Glocke
Przypisy
*) powinien być Geigenprincipal 8'
** Zastano Gedakt w skali C-f ''
Widok ogólny chóru muzycznego i organów (stan 2013, fot. P. Lewko)

Widok ogólny chóru muzycznego i organów (stan 2013, fot. P. Lewko)

Wiatrownica manuałów (stan 2013, fot. P. Lewko)

Wiatrownica manuałów (stan 2013, fot. P. Lewko)

Zrekonstruowany Bordun 16' (stan 2014, fot. P. Lewko)

Zrekonstruowany Bordun 16' (stan 2014, fot. P. Lewko)

Piszczałki manuałów (przed 2007 r.), fot. S. Gostkowski

Piszczałki manuałów (przed 2007 r.), fot. S. Gostkowski

Piszczałki manuałów (przed 2007 r.), fot. archiwalna

Piszczałki manuałów (przed 2007 r.), fot. archiwalna






Autor
Przemysław Lewko


Ostatnia modyfikacja: 2017-02-07 19:16:09