Kościół Przemienienia Pańskiego Drezdenko (lubuskie)

Ogólny widok instrumentu

Ogólny widok instrumentu

Opis Instrumentu

Zbudowane w 1902 roku jako opus 869 organy Wilhelma Sauera stanowią dziś jedno z najistotniejszych świadectw myśli twórczej ich budowniczego, będąc prawdziwym unikatem, którego pełna niemal substancja brzmieniowo-architektoniczna przetrwała dwie wojny i trudny okres PRL-u.

Utrzymany w estetyce brzmieniowej późnego niemieckiego romantyzmu instrument wzniesiono na zachodniej emporze ówczesnej ewangelicko-augsburskiej świątyni, wykorzystując specjalnie do tego celu zaprojektowaną wnękę. Fundatorami aparatu grającego byli bracia Ernst i Leopold Stolzowie, którzy podarowali kościołowi również trzy witraże w prezbiterium. Dębowy, jednosekcyjny prospekt wykonała firma snycerska Gustava Kuntzscha z Wernigerode. Każdy z siedmiu segmentów prospektu posiada zdobienia w postaci gzymsów, maswerków i nawiązujących swą formą do secesyjnych dekoracji świątyni roślinnych ornamentów zwieńczonych krenelażem (blankami). Dominującą środkową i niższe okalające wieże piszczałkowe wykonano w formie przywodzącej na myśl baszty zwieńczone ozdobnymi merlonami. Złocone napisy pod czterema polami piszczałkowymi głoszą niemieckojęzyczną sentencję: „Lobet Gott/Alle Welt” (Niech cały świat chwali Boga), natomiast wymalowany na frontowej części prospektu wstęgowy ornament zawiera parafrazę fragmentu psalmu 150: „Lobet Ihn mit Posaunen/Lobet Ihn mit Psalter und Harfe” (Chwalcie Go na puzonach/Chwalcie Go na cytrze i harfie). W wysoki płycinowy cokół wbudowano umiejscowiony centralnie zespół gry, którego górna część zamknięta jest masywnymi, dwuskrzydłowymi drzwiczkami (tzw. szafkowy stół gry) zdobnymi w imitujące formy roślinne okucia. Stanowiące część aparatu brzmieniowego piszczałki prospektowe wykonano z wysokoprocentowej cyny – widoczne obecnie są wierną rekonstrukcją pierwotnych, zarekwirowanych w 1917 roku na cele wojenne. Obsługiwane początkowo przez dwóch kalikantów (obecnie jest tylko jedno stanowisko kalikanckie z dwoma dźwigniami) organy wkrótce otrzymały elektryczną dmuchawę, dostarczającą powietrze do pokaźnych rozmiarów jednoczęściowego dwufałdowego miecha magazynowego.

Pneumatyczna traktura gry i rejestrów pozwala grającemu używać piszczałek zgrupowanych w 30 głosów stojących na wiatrownicach stożkowych oraz bogatego aparatu urządzeń pomocniczych. Dyspozycja instrumentu zawiera 27 registrów labialnych i 3 językowe (2 o konstrukcji odbijającej i przelotowy klarnet). Rzadko spotykany głos Clarinette 8’ podzielił los cynowych piszczałek prospektowych, by po 90 latach zostać zrekonstruowanym wedle pierwotnego wzorca menzuracyjnego.

Dzięki dbałości miejscowych organistów i duszpasterzy drezdenecki instrument od momentu powstania otoczony był staranną opieką organmistrzowską. Niemały wpływ na świetny stan zachowania organów ma również fakt, iż przez cały okres powojenny w parafii pracowało (nieprzerwanie!) jedynie dwóch organistów: w latach 1945-75 Edward Weidemann, zaś po jego śmierci, po niemal rocznym okresie wakatu, za kontuarem zasiadł wychowanek przemyskiej szkoły organistów Witold Bonifaciuk, który swą posługę sprawuje do dziś. Dzięki takiemu podejściu uniknięto wysoce niewskazanej „przypadkowości”. W roku 1976, po nagłej awarii instrumentu, jeden z wronieckich zakładów organmistrzowskich (zapewne firma M. Nawrota) przeprowadził prace pielęgnacyjne polegające na kompleksowym czyszczeniu (wyjęto w tym celu wszystkie piszczałki instrumentu), korekcie stroju i membran. Rok 1992 przyniósł kolejny, tym razem drobny przegląd, którego dokonał organmistrz Marcin Białkowski ze Świeradowa Zdroju. Dokonano wówczas czyszczenia zaplecza technicznego organów oraz wymiany zużytych membran. Następnie, począwszy od inaugurującego serię corocznych festiwali roku 1995, pieczę nad instrumentem sprawował Adam Olejnik, który wraz z Leszkiem Jokszem przygotowywał zabytek do kolejnych koncertów.

Lata 2006-2007 były czasem gruntownej renowacji instrumentu wraz z rekonstrukcją brakującego głosu klarnetowego i cynowych piszczałek prospektowych. Prace przeprowadziła firma Marka Cepki z Popowa według dokumentacji i planów sporządzonych przez organmistrza Adama Olejnika, jednak modyfikując część zawartych tam założeń. Zakład M. Cepki nie dokonał gruntownego oczyszczenia większości aparatu piszczałkowego. Nie oskórowano też należycie miecha organowego (okleina po kilku latach zaczęła przepuszczać powietrze na kantach, co skorygowano w czerwcu 2016 roku). W celu usprawnienia pracy traktury rejestrowej zainstalowano także wtórnie przekaźnik typu „relais”. Mimo wymienionych zastrzeżeń należy jednak podkreślić, iż co do meritum prace przeprowadzono rzetelnie, nie naruszając oryginalnych założeń brzmieniowych i konstrukcyjnych W. Sauera. Pieczołowicie zintonowano również zrekonstruowany po latach Clarinette 8' oraz cynowe piszczałki prospektowe. Projekt konserwacji i restauracji drezdeneckich organów Wilhelma Sauera współfinansowano z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

W roku 1995/96, dzięki staraniom lokalnych miłośników szeroko pojętej muzyki klasycznej i przy wsparciu sponsorów, serią koncertów zainaugurowano drezdenecki Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej, cieszący się obecnie zasłużoną renomą, tak wśród licznego audytorium, jak i wśród muzyków. Funkcję dyrektora artystycznego pełni nieprzerwanie uznany organista i badacz, pracownik Akademii Muzycznej w Poznaniu, dr Waldemar Gawiejnowicz.

Listopad 2015 roku przyniósł kolejne znaczące wydarzenie w historii drezdeneckiego instrumentu: gdański wirtuoz Piotr Michna zarejestrował wówczas materiał na płytę będącą drugim albumem monograficznej serii nagrań dzieł organowych J.G. Rheinbergera. Premiera mającej ukazać się jesienią 2017 r. nakładem wydawnictwa Ars Sonora płyty została przesunięta na lata późniejsze.

W roku 2019, przy wsparcu Centrum Promocji Kultury w Drezdenku, wydana została płyta zawierająca wybrane utwory Mieczysława Surzyńskiego i Feliksa Nowowiejskiego w interpretacji W. Gawiejnowicza.

Skala manuałów: C-f3; skala pedału: C-d1.


Budowniczy
Wilhelm Sauer
Opus
869
Rok zakończenia budowy
1902
Stan instrumentu
Bardzo dobry
Liczba głosów
30
Liczba klawiatur
2+P
Traktura gry
pneumatyczna
Traktura rejestrów
pneumatyczna
Dyspozycja instrumentu
Manuał IManuał IIPedał
Hauptwerk Schwellwerk 
1. Principal 16'1. Lieblich Gedackt 16'1. Principal 16'
2. Principal 8'2. Geigenprincipal 8'2. Violon 16'
3. Gamba 8'3. Salicional 8'3. Subbass 16'
4. Flûte 8'4. Rohrflöte 8'4. Quintbass 10 2/3'
5. Gemshorn 8'5. Aeoline 8'5. Octave 8'
6. Gedackt 8'6. Voix céleste 8'6. Cello 8'
7. Octave 4'7. Flauto dolce 4'7. Bassflöte 8'
8. Rohrflöte 4'8. Fugara 4'8. Posaune 16'
9. Rauschquinte 2 2/3'9. Progressio 2-3 fach
10. Piccolo 2'10. Clarinette 8'
11. Cornett 3-4 fach
12. Trompete 8'
Pomoce
II/I, I/Ped., II/Ped., MF, F, Tutti, F. Komb., wył. w. i st. komb., HR Ab, Walze Ab, Jalousieschweller, Walze
Stół gry

Stół gry

Zegar crescendowy wraz z tabliczką opusową

Zegar crescendowy wraz z tabliczką opusową

Zbliżenie prospektu

Zbliżenie prospektu

Detal prospektu

Detal prospektu

Prospekt przed renowacją

Prospekt przed renowacją

Widok organów i prezbiterium na pocztówce z 1908 r.

Widok organów i prezbiterium na pocztówce z 1908 r.






Opis na medal

Powyższy artykuł został uznany przez Redakcję jako wzorcowy. Jest to szczególne wyróżnienie dla profesjonalnych opisów instrumentów: opartych o bogatą bibliografię oraz wizję lokalną, posiadających wyczerpujący i ciekawy opis, udokumentowanych zdjęciami w wysokiej rozdzielczości oraz powstałych z dbałością o szczegóły. Opis posiadający to wyróżnienie jest wzorem dla wszystkich innych i powinien być przez nie naśladowany. Potwierdza również wiedzę i umiejętności autora w zakresie analizy budowy instrumentu.




Źródło
Szczegółowe oględziny własne;
Waldemar Gawiejnowicz, Dzieło chwali mistrza, czyli organy Sauera w Drezdenku, [w:] XX Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej, Drezdenko 2015, str. 86-91;
Waldemar Gawiejnowicz, Historia festiwalu organowego w Drezdenku, [w:] XX Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej, Drezdenko 2015, str. 49-56;
Edward Jan Weidemann, Teresa Weidemann, Drezdenko – Miejscowość – Parafia – Kościół, [w:] XX Festiwal Muzyki Organowej i Kameralnej, Drezdenko 2015, str. 116-128;
Verzeichnis von Orgelwerken der Firma W. Sauer Orgelbau Frankfurt (Oder) GmbH., wg stanu z roku 2007;
Rozmowy z organmistrzem A. Olejnikiem (ARS ORGANUM);
Rozmowy z organmistrzem Łukaszem Ziółkowskim;
Rozmowy z organistą W. Bonifaciukiem;
Rozmowy z dyrektorem artystycznym Festiwalu Muzyki Organowej i Kameralnej w Drezdenku, dr. W. Gawiejnowiczem (Akademia Muzyczna w Poznaniu)

Zdjęcia: Krzysztof Chełmiński (Impresja Studio), Maciej Kurłowicz (JagodaPhotoSession), Michał Woźniak
Autor
Michał Pietruszak


Ostatnia modyfikacja: 2021-03-30 21:15:00

Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP (Drezdenko) - 16 głosów
Kościół Najświętszego Serca Pana Jezusa (Drezdenko) - 17 głosów
Kościół Matki Bożej Różańcowej (Drezdenko) - 8 głosów

adam.bigosinski
adam.bigosinski 2019-11-10 15:42:07 Edytowany
Warto dopowiedzieć, że łączny koszt instrumentu wyniósł 13400 marek.